Pomiary zrozumiałości mowy
|
|||||
Mowa nie jest zrozumiała tylko dlatego, że jest wystrczająco głośna by ja słyszeć. Dostatecznie głośny, lecz obciążony pogłosem sygnał może być całkowicie niezrozumiały, czesto możemy sie o tym przekonac na lotniskach, dworcach czy choćby w supermarketach. Im krótszy czas pogłosu, tym lepsza zrozumiałość mowy - o ile nie zacznie dominować szum tła. Główne międzynarodowe, europejskie oraz północnoamerykańskie normy dotyczące systemów przeciwpożarowych nakładają na dźwiękowe systemy ostrzegawcze obowiązek, aby spełniały pewne, minimalne wymagania związane z poziomem zrozumiałości mowy. Nowe normy i standardy zrodziły zapotrzebowanie na informacje o podstawach zrozumiałości oraz na przyrządy umożliwiające badanie systemów pod tym kątem – przy oddawaniu do użytku, a także w razie okresowych testów w czasie użytkowania systemu. |
|||||
Czynniki związane z drogą transmisji „Nadawca – Odbiorca” Dla przypomnienia, umiejętności nadawcy i odbiorcy przyjmowane są jako normalne dla unormowanych testów zrozumiałości mowy, aby skupić się na zmiennych znajdujących się w drodze transmisji sygnału. Po drugie, zawartość i dostarczenie wiadomości grają bardzo ważna rolę dla efektywności dźwiękowego systemu ostrzegawczego, ale nie dla zrozumiałości. A zatem, zmiennymi i czynnikami wpływającymi na zrozumiałość mowy są te, które wpływają na sygnał głosowy od opuszczenia ust nadawcy, do momentu tuż przed dotarciem do kanalików usznych odbiorcy. Czynniki, które mogą zniekształcić sygnał na tej drodze są zebrane poniżej:
|
|||||
|
|||||
Metody pomiarów zrozumiałości mowy. | |||||
Istnieje kilka metod pomiaru zrozumiałości mowy na drodze transmisji nadawca – odbiorca, które zostały zaaprobowane przez największe międzynarodowe organizacje i są wymienione w dodatku do norm alarmowych systemów przeciwpożarowych (NFPA 72). Niektóre z tych metod bazują na pomiarze wartości fizycznych, jak poziom mowy i szumów tła, podczas gdy inne opierają się na testach subiektywnych, gdzie specjalnie zaprojektowane listy słów są odczytywane i zapisywane przez słuchaczy. Pierwsza klasa zwana jest metodami ilościowymi, druga metodami subiektywnymi. Poniżej znajduje się podsumowanie głównych metod.
|
|||||
Ze wszystkich metod pomiarów zrozumiałości mowy, STI ma tę zaletę, że prawidłowo uwzględnia wszystkie czynniki na drodze transmisji nadawca-odbiorca, wpływające na zrozumiałość oraz jest relatywnie prosta do przeprowadzenia. Metoda bazuje na pomyśle zastąpienia mowy powtarzalnym sygnałem, który ma te same charakterystyki w zakresie dotyczącym mowy, a następnie pomiar zniekształceń tego sygnału w systemie. W następnym podpunkcie przedstawione są podstawy działania tej metody. | |||||
Mowa złożona jest (spośród innych elementów) z dwóch widm. Pierwsze z nich to widmo słyszalne – odgłosy mowy, które słyszymy. Widmo słyszalne obejmuje szeroki zakres częstotliwości od ok. 100 Hz do 10 kHz, które można przedstawić jako siedem oktaw o środkowych częstotliwościach od 125 Hz do 8 kHz. Widmo słyszalne mowy nie jest płaskie; większa energia zawarta jest w częstotliwościach niskich i średnich, niż wysokich. Mowa jednakże składa się nie tylko z dźwięku zawartego w 7 oktawach od 125 Hz do 8 kHz. Brzmienie które słyszymy w mowie jest zorganizowane w pakiety językowe – słowa lub nawet mniejsze pakiety z których zbudowane są słowa, zwanych fonemami. Tempo (częstotliwość) w jakim wypowiadamy fonemy jest o wiele niższa, niż zakres częstotliwości słyszalnych. Okazuje się, że możemy wypowiedzieć tylko kilka fonemów na sekunde, co odpowiada kilku hercom. |